کارخانه ۵۶، سلامی به انقلاب پنجم صنعتی

از نخستین روزهای شکل گیری انقلاب صنعتی در دنیا، تنش میان کارگر و کارفرما که میراث دوران برده داری و نگاه ارباب و رعیتی بود، به کف کارخانجات و کارگاه های تولیدی کشیده شد. تا جایی که حتی برخی کارفرمایان، به عنوان جریمه دست نیافتن به هدف تولید، اعضای بدن فرزندان کارگران را می بریدند.

این تنش، با جنبش ها و ایجاد سندیکاهای کارگری، مانند آتش زیر خاکستر، وجود داشت اما پنهان ماند و تا همین امروز که در حال نگارش این مقاله هستم، همچنان وجود دارد و منتظر فرصتی مناسب است تا شعله کشیده و انتقام این سالیان را یکجا از کارگران بگیرد.

شاید گمان کنید که این ادعا، غلو و بدبینی است، این طور نیست؟ خیر! در سال ۲۰۱۹ میلادی، کمپانی مرسدس بنز یک خبر حیرت انگیز را، روی وب سایت خود منتشر نمود. در این خبر آمده بود:

“در کارخانه آینده، ما به طور مداوم در حال پیاده سازی فناوری ها و فرآیندهای نوآورانه با شاخص­های “دیجیتال، انعطاف پذیر، سبز” هستیم.”

خبر طراحی، ساخت و اجرای کارخانه ۵۶ کمپانی مرسدس بنز، نخستین شعله های کوچکی است که سر از خاکستر بیرون آورده­ اند. اما اینبار، راه و روش را آموخته اند. کمپانی مرسدس بنز با تأکید بر جوانب زیست محیطی مانند کاهش محسوس کربن، صرفه جویی سالانه ۱۰ تن کاغذ و…، همه چیز را آماده کرده تا حذف منابع انسانی، کمتر به چشم آمده و نظرها را به خود جلب نماید.

در کمپانی ۵۶ مرسدس بنز، همه چیز با تکیه بر هوش مصنوعی پیش می رود و بدین صورت، انعطاف پذیری در مقابل خواست مشتری، به حد بالایی ارتقا یافته و پدیده شلاق چرمی، تا اندازه قابل ملاحظه ای، کاهش خواهد یافت.

در گزارش کمپانی مرسدس بنز می خوانیم:

“ما یک فضای کاری مدرن با توجه بیشتر به نیازهای فردی کارکنان خود ایجاد می کنیم. در “کارخانه ۵۶″ در سندلفینگن آلمان، ما انعطاف پذیری و کارایی را در مقایسه با سالن های مونتاژ خودروهای فعلی خود به طور قابل توجهی افزایش خواهیم داد،  بدون این که کیفیت خود را کاهش دهیم.”

این جمله طلایی در پاراگراف اول گزارش دایملر (مرسدس بنز) آمده است و بسیار هوشمندانه نگارش شده است. همانطور که ملاحظه می فرمایید، هدف اصلی در کارخانه ۵۶، افزایش انعطاف پذیری و کارایی قید شده است.

انعطاف پذیری، یعنی دیگر برای تغییرات در روش ها و فرآیندها، لازم نیست ساعت ها وقت صرف آموزش، اقناع و شفاف نمودن ذهن کارمندان کنیم. سفارشات جدید، به سرعت چینش خط، فرآیندها و… را بازمهندسی خواهند نمود چون خبری از انسان در آن نیست تا در برابر تغییر، مقاومت کند.

کارایی در لغت، به معنای نیل به هدف، با صرف کمترین هزینه ممکن است. با تأسیس کارخانه ۵۶، دیگر نیازی نیست هزینه های هنگفت صرف مدیریت عملکرد، شاخص های انگیزشی و… منابع انسانی شده، نگرانی از بابت ترک کار، گسترش مریضی و… وجود داشته باشد چرا که هوش مصنوعی و ربات، همه چیز را به عهده می گیرند بدون اینکه نیاز به حمایت، انگیزه و مدیریت عملکرد داشته باشند.

پس، هر دو شاخص “انعطاف پذیری” و “کارایی”، اشاره غیر مستقیم به حذف یک شاخص کلیدی دارد:

“در کمپانی های آینده (انقلاب پنجم صنعتی)، جایی برای افراد معمولی با مهارت ها و توانمندی های معمولی، وجود ندارد؛ چرا که هوش مصنوعی به کمک ربات و اینترنت، می توانند کارهای معمولی را با حداکثر بهره وری ممکن انجام دهند!”

شعار رهام سپهر تابان را بار دیگر با هم مرور می کنیم: نو شدن کسب و کار از گذرگاه توسعه یافتگی فردی. این شعار، با توجه به آنچه پیش رو داریم، انتخاب شده است. در جهان فردا، مشاغل معمولی حذف و افراد معمولی، به شدت به چالش کشیده می شوند چون دیگر نیازی به آن ها نیست!

اینجاست که برنامه ریزی برای توسعه فردی، یک اقدام حیاتی، لازم و فوری برای آن هایی است که می خواهند، همچنان در این عرصه حضور داشته باشند.