غلبه بر مقاومت در برابر تغییر: راهنمای عملی برای مدیران و کارکنان

نکات کلیدی مقاله

• چرا افراد در برابر تغییر مقاومت می‌کنند؟ (ترس از ناشناخته‌ها، از دست دادن کنترل)
• انواع مقاومت (آشکار، پنهان، سازمانی، فردی)
• استراتژی‌های کاهش مقاومت (آموزش، مشارکت، ارتباطات مؤثر)
• تکنیک‌های مدیریت تغییر (مدل کاتل، مدل کرت لوین)
• تجربیات موفق سازمان‌های ایرانی در اجرای تغییرات

داستان را از اینجا آغاز می‌کنم که در دوره ‌ی کارمندی (آن زمان که به عنوان مدیرکارخانه، در یک شرکت تولیدی مشغول به کار بودم)، به برخی دلایل که ارتباطی با موضوع این مقاله ندارد، تحت فشار و فرسودگی ناشی از کار قرار گرفته بودم. یک انرژی درونی نهفته را احساس می­‌کردم اما لمس شدنی نبود؛ شبیه جوجه­‌ای که در پوسته ‌ی تخم مرغ گرفتار شده است. مدت زیادی با خود فکر می­‌کردم؛ درگیر این موضوع بودم و کنترل زندگی، تا حد زیادی از دستم خارج شده بود.

نکته جالب این است که حتی فکر استعفا، چهار ستون بدنم را می‌لرزاند به همین علت، تلاش می­‌کردم در همین منطقه­‌ی امن، بجنگم و تغییر ایجاد کنم. خب نتیجه­‌ی این جنگ از قبل مشخص بود؛ هرگز یک عنصر کوچک سیستم، نخواهد توانست در برابر ابرسیستم قد علم کرده و شنل قهرمانی برتن نماید. این داستان­‌ها مختص هالیوود و بالیوود است؛ البته چند سالی در سینمای دفاع مقدس خودمان هم دیده می­‌شد که جمشید هاشم­ پور به همراه یک تیم پنج نفره، تنها با دو خشاب فشنگ و یک اسلحه، عراق، کویت، فلسطین، ترکیه، عربستان و… را بدون کوچکترین جراحتی فتح و به وطن باز می­‌گشتند! در دنیای واقعی، از این خبرها نیست؛ هنوز اسلحه­‌ی خود را آماده نکرده­‌اید، تک تیرانداز شما را نفله می­‌کند.

خلاصه یک تصمیم سخت گرفتم! خروج از منطقه‌ی امن. یکی از تصمیمات و تغییرات بزرگ زندگی من بود که عواقب زیادی داشت. اما موضوع در اینجا، مواجه شدن با غول بی­ شاخ و دمی به نام تغییر است. این الگوی استفاده شده­ ی شخصی برای خودم را تقریباً کنار گذاشته بودم تا اینکه با تحقیقات جیمز کلیر در سال ۲۰۱۸ آشنا شدم و بصورت همزمان، در حوزه­‌ی روانشناسی فروید و یونگ نیز در حال مطالعه هستم که همزمانی این دو پدیده برایم جالب بود.

جیمز کلیر بر خلاف سایر پژوهش ‌ها و کتاب­‌هایی که در این حوزه (توسعه فردی) منتشر می‌شود، بنیادی، ریشه­‌ای و سیستمی موضوع را دنبال کرده و شاید دلیل اینکه مخاطب زیادی جذب نمی‌کند، همین باشد.

طی پنج سال گذشته، کتاب­‌های زرد و بی‌محتوای زیادی در بازار ایران رواج یافت؛ بسیاری از این کتاب­‌ها مانند راز، بنویس تا اتفاق بیفتد، بیندیش و ثروتمند باش، فرد را دعوت می‌کنند به مفت­ خوری، تنبلی و بی ­تحرکی از یکسو و از طرف دیگر، اتفاق وحشتناک دیگری که رخ می­‌دهد، این توهم را در مخاطب شکل می‌­دهند که یک نیروی نامرئی وجود دارد که ویژه­‌ی افراد تنبل و بی‌خاصیتی است که اهداف خود را “فقط” می‌­نویسند!

این نیروی خارق ­العاده، به این صورت عمل می­‌کند که به محض نوشتن اهداف توسط جنابعالی، خود را موظف می­‌داند به جای شما، مسئولیت امور را به دست گرفته و این بار را بر دوش حمل کند تا شما بتوانید در ساحل امن تنبلی و رفاه، استراحت کنید و آب از آب تکان نخورد.

نویسنده­ ی این لاطائلات، بازار هدف جذاب و پر شماری را انتخاب کرده است؛ اکثریت افراد جامعه به دنبال یافتن راهی هستند که در یک شب، از پله ­ی اول نردبان، پا به پله­‌ی آخر گذاشته و همه چیز را فتح کنند، غافل از اینکه این حرکت (مستقیم از پله­‌ی اول به آخر رفتن)، چیزی جز جراحت در پی نخواهد داشت.

من هنوز هم به مخاطبین خود، پیشنهاد می­‌دهم کتاب “بنویس تا اتفاق بیفتد” را مطالعه کنند، چرا که رسیدن به آگاهی و توسعه­‌ی فردی، گام به گام و مرحله به مرحله رخ می­‌دهد و در این مسیر، باید ده کتاب بد بخوانید که بتوانید کتاب خوب را تشخیص دهید وگرنه در دام “توهم دانایی” گرفتار خواهید شد.

ماجرا این است که نویسنده­‌های این کتب زرد، شما را دعوت می‌­کنند از آخر به اول برسید و همین است که موفقیتی حاصل نمی­‌شود یا اگر هم بشود، در برابر هزینه و زمانی که صرف آن شده، ضرر است تا منفعت.

داستان تغییر از “ماهیت” و “من درون” آغاز می­‌شود. اینجا نقطه­ ی اتصال بحث به حوزه ­ی روانشناسی است که به هیچ عنوان قصد ورود به آن را ندارم اما تلنگری لازم دانستم تا مخاطب، راه را گم نکند و بعداً، در گوشه­ ی ذهن خود، این موضوع را به یادگار مرور نماید که اگر تسلط در این بخش حاصل گردد، زندگی متحول خواهد شد.

ماهیت تغییر را به شکل یک پیاز با سه لایه تجسم بفرمایید: